Czarownice (1922) reż. Benjamin Christensen

Dokumentalizowane horrory stały się ostatnimi czasy bardzo popularne. Skąd jednak ta konwencja się wzięła? A no narodziła się ona już w epoce kina niemego, a jej twórcą był Benjamin Christensen.

"Haxan" swoją narracją przypomina wykład. Rozpoczyna się od pokazania jak kształtowały się wierzenia ludzi na przestrzeni wieków, na przykładzie wyobrażenia o wszechświecie.

Później zatrzymujemy się w średniowieczu i film opowiada nam o tytułowych czarownicach, jak wyglądały sabaty i tak dalej. Jest to przedstawienie bardzo szczegółowe, przez co widza nie może nie uderzyć płynący z nich absurd. Najbardziej w pamięć zapadło mi całowanie diabelskich zadów. Genialne!

Christensen między kolejnymi opisami prezentuje widzom obrazy, ryciny i modele, aby później zebrać wszystko do kupy w segmentach fabularnych.

Następnym naszym przystankiem jest proces przeciwko starszej pani, która została posądzona o bycie wiedźmą. Widzimy powierzchowność duchownych, którzy chętniej uwierzą młodej, pięknej kobiecie, aniżeli biednej staruszce.
Później, zaprezentowane nam zostają narzędzia tortur, które służyły do wymuszania zeznań i przyznania się do winy, z małą demonstracją ich działania. Nie ukrywam, zapiera to dech w piersiach.

Sami duchowni pokazani są tutaj jako bezduszni hipokryci, którzy szerzą paranoję nie tylko pośród ludzi, ale i między sobą, i którzy palili na stosie nie tyle czarownice i opętane, a jedynie chore psychicznie kobiety. Na koniec dostajemy współczesny przypadek histerii i kleptomanii jako ukoronowanie całości.

Nic dziwnego, że film poszedł pod cenzurę. Przedstawiane nam ryciny i obrazy pełne są drastycznych scen i nagości. To samo można też powiedzieć o segmentach fabularnych.
One same zasługują na uznanie. Zdjęcia są piękne, charakteryzacje diabłów imponujące, a i film nie boi się naturalizmu. Klimatu nie można tym segmentom odmówić.

Jasne, niektórych może śmieszyć wizerunek diabła, latającego z wywalonym językiem, ale takie kiczowate i naiwne elementy są uzasadnione. Nie tylko to oryginalna pozycja sama w sobie, ale i ciekawa lekcja historii, przy okazji wzór dla filmów o podobnej, atakującej średniowieczny Kościół, tematyce.